Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι μια δέσμη πρωτοβουλιών πολιτικής, η οποία έχει ως στόχο να θέσει την ΕΕ σε τροχιά προς την πράσινη μετάβαση, με απώτερο στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Στηρίζει τον μετασχηματισμό της ΕΕ σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία με σύγχρονη και ανταγωνιστική οικονομία.
Υπογραμμίζει την ανάγκη για μια ολιστική και διατομεακή προσέγγιση, στο πλαίσιο της οποίας όλοι οι σχετικοί τομείς πολιτικής συμβάλλουν στην επίτευξη του απώτερου στόχου για το κλίμα. Η δέσμη περιλαμβάνει αλληλένδετες πρωτοβουλίες που καλύπτουν το κλίμα, το περιβάλλον, την ενέργεια, τις μεταφορές, τη βιομηχανία, τη γεωργία και τη βιώσιμη χρηματοδότηση.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία δρομολογήθηκε από την Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2019 και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την έλαβε υπό σημείωση κατά τη σύνοδο του Δεκεμβρίου.
Η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα θα δημιουργήσει σημαντικές ευκαιρίες, όπως δυνατότητες για οικονομική ανάπτυξη, νέα επιχειρηματικά μοντέλα και αγορές, νέες θέσεις εργασίας και τεχνολογική ανάπτυξη. [συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, 12 Δεκεμβρίου 2019]
Ποιες πρωτοβουλίες περιλαμβάνει η Πράσινη Συμφωνία;
Ο κανονισμός που θεσπίζει το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα μετατρέπει την πολιτική φιλοδοξία της επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 σε νομική υποχρέωση για την ΕΕ.
Με την έκδοσή του, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Ο στόχος αυτός είναι νομικά δεσμευτικός και βασίζεται σε εκτίμηση επιπτώσεων που διενεργεί η Επιτροπή.
Τον Ιούνιο του 2021, οι υπουργοί Περιβάλλοντος της ΕΕ ενέκριναν συμπεράσματα με τα οποία προσυπέγραψαν τη νέα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Στη στρατηγική περιγράφεται ένα μακροπρόθεσμο όραμα να καταστεί η ΕΕ μια κοινωνία ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή και πλήρως προσαρμοσμένη στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έως το 2050.
Τα μέτρα που εκτίθενται στη στρατηγική περιλαμβάνουν:
Τα συμπεράσματα παρέχουν πολιτική καθοδήγηση στην Επιτροπή όσον αφορά την υλοποίηση της στρατηγικής.
Τον Μάρτιο του 2022, το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα με τα οποία ζητεί την προσαρμογή της πολιτικής προστασίας στα ακραία καιρικά φαινόμενα που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.
Οι υπουργοί ζήτησαν την προσαρμογή των συστημάτων πολιτικής προστασίας με έμφαση στα εξής:
Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030έχει ως στόχο να συμβάλει στην ανάκαμψη της βιοποικιλότητας της Ευρώπης έως το 2030. Η εξέλιξη αυτή θα αποφέρει οφέλη για τους ανθρώπους, το κλίμα και τον πλανήτη.
Οι δράσεις που εκτίθενται στη στρατηγική περιλαμβάνουν:
Τον Οκτώβριο του 2020 το Συμβούλιο Περιβάλλοντος εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με τη βιοποικιλότητα, στα οποία προσυπέγραψε τους στόχους της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030.
Τα κράτη μέλη αναγνώρισαν την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες μέσω της αντιμετώπισης των άμεσων και έμμεσων αιτιών της απώλειας της βιοποικιλότητας και της φύσης και επανέλαβαν την έκκληση για πλήρη ενσωμάτωση των στόχων βιοποικιλότητας σε άλλους τομείς, όπως η γεωργία, η αλιεία και η δασοκομία.
Η στρατηγική της Επιτροπής «από το αγρόκτημα στο πιάτο» έχει ως στόχο να βοηθήσει την ΕΕ να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, στρέφοντας το σημερινό σύστημα τροφίμων της ΕΕ προς ένα βιώσιμο πρότυπο.
Πέραν της επισιτιστικής ασφάλειας και της ασφάλειας των τροφίμων, η στρατηγική έχει τους εξής κύριους στόχους:
Τον Οκτώβριο του 2020 το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με τη στρατηγική, στα οποία υιοθετεί τον στόχο ανάπτυξης ενός ευρωπαϊκού βιώσιμου συστήματος τροφίμων, από την παραγωγή έως την κατανάλωση.
Η ΕΕ βασίζεται στη βιομηχανία της Ευρώπης για να ηγηθεί της διττής μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα.
Στόχος της βιομηχανικής στρατηγικής της ΕΕ είναι να στηριχθεί ο ρόλος της βιομηχανίας ως επιταχυντή και καταλύτη αλλαγής, καινοτομίας και ανάπτυξης.
Μετά τη δημοσίευση της νέας βιομηχανικής στρατηγικής της Επιτροπής τον Μάρτιο του 2020, το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με τη στρατηγική τον Νοέμβριο του 2020. Σε αυτά, οι υπουργοί τόνισαν ότι η ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19 θα πρέπει να στηριχθεί στις αρχές της βιωσιμότητας, της κυκλικότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Η επικαιροποίηση της βιομηχανικής στρατηγικής, η οποία δημοσιεύτηκε από την Επιτροπή τον Μάιο του 2021, αποσκοπεί στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την προώθηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Επιδιώκει να δώσει τη δυνατότητα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία να ηγηθεί του πράσινου και του ψηφιακού μετασχηματισμού και να καταστεί η παγκόσμια κινητήρια δύναμη για τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα και την ψηφιοποίηση.
Καθοριστικό ρόλο για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας στην ΕΕ έως το 2050 παίζει η αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων και η μετάβαση προς κυκλικά συστήματα στην παραγωγή και την κατανάλωση.
Τον Μάρτιο του 2020 η Επιτροπή παρουσίασε ένα νέο σχέδιοδράσης για την κυκλική οικονομία, ενώ το Συμβούλιο εξέδωσε σχετικά συμπεράσματα τον Δεκέμβριο του 2020. Στα συμπεράσματα επισημαίνεται επίσης ο ρόλος της κυκλικής οικονομίας στη διασφάλιση της πράσινης ανάκαμψης από τη νόσο COVID-19.
Το σχέδιο δράσης προβλέπει περισσότερα από 30 σημεία δράσης που αφορούν τον σχεδιασμό βιώσιμων προϊόντων, την κυκλικότητα στις μεθόδους παραγωγής και την ενδυνάμωση των καταναλωτών και των αγοραστών του δημόσιου τομέα. Στοχεύει τομείς όπως είναι τα ηλεκτρονικά προϊόντα και οι ΤΠΕ, οι μπαταρίες, οι συσκευασίες, τα πλαστικά, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ο κατασκευαστικός τομέας και τα κτίρια και τα τρόφιμα.